‘Waarom zou je als elite anoniem willen zijn?’

De Nederlandse elite is onzichtbaar. Sander Schimmelpenninck en Ruben van Zwieten willen de fine fleur des vaderlands uit de schaduwen trekken. ‘De elite is te stil, naar onze smaak.’

Sander Schimmelpenninck, Quote-hoofdredacteur én graaf van geboorte, en Zuidas-predikant Ruben van Zwieten schreven samen het boek Elite gezocht, een wake-upcall voor de Nederlandse elite. Schimmelpenninck: ‘Ruben trouwt en begraaft iedereen van de financiële elite en ik kom uit de wereld van ondernemers, van selfmade men. Samen constateren we dat het in die werelden armoedig gesteld is als het gaat om verbeeldingskracht en grotere ideeën over de wereld. Vooral de financiële elite zondert zich af en leeft in een parallelle werkelijkheid. Dat vinden wij stom.’

Momenteel signaleert de gastspreker tijdens het Prinsjesdag Event een schaarste aan weelderige welgestelden. ‘We constateren bij Quote dat het steeds moeizamer wordt met de nieuwe aanwas van rijke mensen. Ze willen anoniem zijn en onder de radar zo veel mogelijk geld verdienen. Als je ze ernaar vraagt, beginnen ze over hun eigen veiligheid – wat natuurlijk kletspraat is, dat is minder aan de orde dan ooit. Waarom zou je als elite anoniem willen zijn?’

De geboren graaf ziet de elite een leven van anonimiteit kiezen. ‘Met name de economische elite is niet snel geneigd zichzelf te rekenen tot de elite. Ze hebben geen feeling bij het woord. Advocaten, artsen, ondernemers… het is een behoorlijk grote groep die stil is, zijn ding doet en bezig is met een lekker leven leiden. Zij zijn te stil, naar onze smaak.’

Veel gezeik, weinig verdienen

Schimmelpenninck eist geen nouveau riche-taferelen, maar verwacht meer ondernemersgeest bij de upper class. ‘Maatschappelijk verantwoordelijkheid nemen, je nek uitsteken, je laten horen. Misschien ook bestuurlijke of politieke functie aannemen. Te weinig mensen willen dat. Mensen verdienen liever geld in de comfortabele anonimiteit dan dat ze hun nek uitsteken met het risico dat je gezeik krijgt én relatief weinig geld verdient.’

De Quote-hoofdredacteur vestigt zijn hoop op de nieuwe generaties. ‘Bijvoorbeeld minister Wopke Hoekstra. Hij is iemand die ondanks de comfortabele anonimiteit van McKinsey, waar je al snel als partner een miljoen per jaar verdient, toch de politiek inging. Dat soort lui hebben we nodig.’

Onzichtbare elite

New kids on the block én old boys mogen meer ruchtbaarheid aan hun ondernemersgeest geven, zegt Schimmelpenninck. ‘Zo’n Adyen, dat bedrijf van dat betalingssysteem, sinds een jaar op de beurs, doet heel schichtig. Misschien moeten ze er nog even aan wennen dat ze ineens tot de rijksten van Nederland behoren. Ook mannen als Peter Visser van investeringsmaatschappij Egeria en Rolly van Rappard van CVC, een van de grootste private-equityfondsen ter wereld. Intellectuele kerels, maar ze zijn onzichtbaar. Ze hebben moderne dynastieën opgebouwd met geld dat ze helemaal zelf hebben verdiend. Qua vermogen zijn ze te vergelijken met historische rijken als de textielfamilie Van Heek bij ons in Twente, of met de Brabantse familie Philips. Die families woonden in huizen zonder hoge hekken en hadden veel personeel, dus kwamen ze veel in contact met gewone mensen. Zo’n Frits Philips liet ook huizen voor ze bouwen. Als de financiële elite zo onzichtbaar is als nu, wekt dat wantrouwen.’

Prinsjesdag, wellicht de meest spraakmakende politieke traditie sinds 1814, komt er weer aan. Grant Thornton en NCD kijken tijdens het Prinsjesdag Event op 17 september naar de inhoud van de Miljoenennota. Dit jaar is Sander Schimmelpennick onze gastspreker.