‘Commissaris, wees betrokken en bewaar afstand’

Wat is de rol van een commissaris? Floris Recourt, adviseur bij Commissarissensearch én NCD-lid, vertelt over welke eigenschappen een toezichthouder moet beschikken.

Een commissaris moet volgens Floris Recourt vooral praten en luisteren, vertelt hij in gesprek met Commissarissen.nl. ‘De rol van een commissaris is met name het voeren van een dialoog en het stellen van goede vragen. Wat is de strategie? Wat zijn de pijnpunten? Hoe is de organisatie daarop ingericht? Als je bijvoorbeeld een excellent ziekenhuis wilt zijn, hoe moet je dan excellent toezicht houden. Dat betekent dat je een ongelooflijk goede klankbordfunctie moet kunnen vervullen voor de directie of Raad van Bestuur. Dat is het allerbelangrijkste.’

Financiële focus bij commissaris

Bij evaluaties signaleert NCD-lid Recourt dikwijls dat toezichthouders zich te veel laten verleiden door de cijfers. ‘Je ziet heel vaak dat een raad van commissarissen met name bezig is met toezicht en vooral financieel toezicht. Een auditcommissie is voor toezichthouders ideaal. Die kijkt voornamelijk naar de cijfers. Ze vergeten weleens dat toezicht vooral om het primaire proces gaat. Bij een zekere bank was het woord ‘klant’ twee jaar lang niet gevallen in de vergaderingen van de raad van commissarissen. Waar zijn we dan eigenlijk mee bezig?’

Als een debacle plaatsvindt, moeten dikwijls de commissarissen/toezichthouders het boetekleed aantrekken. Niet altijd terecht, vindt de assessor bij het Register Certified Board Member (RCBM). ‘Er zijn ongelooflijk veel incidenten geweest en dan wijzen publiek en pers onmiddellijk naar de toezichthouder: die heeft zitten slapen. Dat is natuurlijk niet altijd zo. Je hebt een grote verantwoordelijkheid om uit te leggen dat je het toch goed hebt gedaan. De rol van een toezichthouder is het bedrijf en de directie, raad van bestuur scherp houden en een goede dialoog met ze voeren over het te voeren beleid. Ten behoeve van alle stakeholders.’

Een geschikte commissaris

Dialoog voeren is volgens Recourt de belangrijkste kerntaak van een commissaris, maar aan een commissariaat hangen nog meer eisen. Wat is een geschikte commissaris? Volgens Recourt moet een commissaris over de volgende eigenschappen beschikken:

• Bestuurlijke ervaring op hoog niveau in organisaties.
• Voor de voorzitter geldt dan ook dat hij eindverantwoordelijkheid moet hebben gehad. Dan beschik je over leidinggevende kwaliteiten.
• Afstand bewaren als toezichthouder.
• Brede maatschappelijke belangstelling.
• Persoonlijke integriteit tonen, een goed zelfbeeld hebben, je eigen feedback kunnen organiseren.
• Oog voor trends en ontwikkelingen hebben.
• Digitalisering, CO2-klimaatproblematiek, wat dan ook.
• Als commissaris moet je disruptieve trends zien.
• Betrokken zijn en afstand bewaren.
• Beschikbaarheid en tijd.

Vaarwel, afvinklijstje

Het NCD-lid erkent dat sommige essentiële eigenschappen voor een commissaris zogezegd minder makkelijk ‘afvinkbaar’ zijn. ‘Een van de oude commissarissen van vroeger zei weleens dat er drie dingen belangrijk zijn. Integriteit, integriteit, integriteit. Er wordt te weinig nadruk op integriteit gelegd, maar het is heel belangrijk. In alle codes staan allerlei mooie dingen, maar het allerbelangrijkste wat erin staat is gedrag. Je kunt aan allerlei vereisten voldoen, maar hoe doe je het nou eigenlijk als commissaris? Organiseer je je eigen tegenspraak? Zorg je dat een raad divers is? Een commissaris moet de moed hebben om te vragen: waarom doen we het eigenlijk? Vasthoudend zijn, totdat de uitleg duidelijk is.’

Training kan de (beginnende) commissaris handvatten bieden. Kijk bijvoorbeeld naar de mogelijkheden van NCD Academy.