Artikel | 3 mei 2022 | 5 minuten
Wist je dat 70% van de bedrijven in Nederland een familiebedrijf is?
De NCD besteedt deze maand extra aandacht aan familiebedrijven. Francois Carstens neemt ons mee in de bijzondere wereld van familiebedrijven. Francois is docent in de NCD Academy leergang Governance Essentials en Governance Chair. Hij is partner en mede-eigenaar bij Mesa Family Business Consultants. Daarnaast is hij commissaris AWL Techniek Holding en voorzitter RvA en Stak Eurosupport Amersfoort.
Wat is goed bestuur in het familiebedrijf? Dit is niet alleen afhankelijk van het bedrijf, vertelt Francois. De dilemma’s waar een familie met een familiebedrijf mee te maken heeft zijn altijd hetzelfde. Maar de manier waarop je ermee omgaat kan totaal verschillend zijn.
Elke familie met een familiebedrijf krijgt op enig moment te maken met opvolging of een crisis in de familie of in het bedrijf. Of verschillen van inzicht over innovatie dan wel de besteding van geld.
“Dat soort crisissen/dilemma’s zijn er altijd en zullen er altijd zijn. Dit probeer ik in de opleiding Governance Essentials over te brengen. Omdat je weet dat deze dilemma’s altijd zullen optreden, kun je beter anticiperen dan reageren,” aldus Francois.
In Nederland slaagt 1 op de 3 families erin om het bedrijf over te dragen aan de volgende generatie. “Je weet dat het moment eraan komt, maar je stelt het echte gesprek met elkaar uit, je wilt elkaar immers geen pijn doen. Hoe je met een kwestie als opvolging omgaat, beïnvloedt in grote mate de slagingskans,” aldus Francois.
Francois Carstens en zijn bedrijf Mesa Family Business Consultants worden meestal ingeschakeld als er iets vastgelopen is, of dreigt vast te lopen.
Francois: “Voor alle betrokkenen is het fijn als er in de voorfase van opvolging aan de bel wordt getrokken. Dan zijn er ook grotere slagingskansen. Als je je vroegtijdig laat begeleiden door een externe adviseur (of in ieder geval RvC/RvA ook een toetsende rol laat spelen), is de slagingskans vele malen groter. Niks doen is geen optie. Dan gaat het ergens vastlopen.”
Een voorbeeld van een bekend dilemma: Familieleden zijn aandeelhouder. De ene is sterk afhankelijk van dividend uit het bedrijf voor de maandelijkse uitgaven, de ander is zo vermogend dat hij het dividend liever in het bedrijf laat om te investeren.
Of: Stel je ouders hebben een familiebedrijf, jij werkt daarin, mag jouw partner daar ook in werken of niet? Of kunnen partners per definitie een baan krijgen, ongeacht geschiktheid? Of jijzelf?
Of: Stel je hebt 3 kinderen uit 2 huwelijken. Mogen alle 3 eigenaren worden ook al is er maar 1 geschikt en bereid om in het bedrijf te werken? Wat zijn de onderlinge rechten en plichten?
Hoe ga je met dergelijke dilemma’s om?
Doordat de maatschappij complexer is geworden, komen er nieuwe dilemma’s bij het familiebedrijf en dus ook bij de familie en aandeelhouder terecht. De complexiteit wordt op dit moment heel erg vergroot doordat wij als maatschappij iets vinden van wat verantwoord ondernemen is.
Francois: “We hebben daar beelden over, normen over. Waar we vroeger zeiden ‘dat familiebedrijf is in de kern per definitie duurzaam’, dan vinden we dat familiebedrijven nu transparanter en opener dienen te zijn. We vinden het belangrijk dat ze rekenschap afleggen, ook aan de maatschappij. Het is moeilijk om vast te stellen wie ‘wij als maatschappij’ zijn. Wat wij als maatschappij vinden, is heel situationeel. Dat maakt het juist zo spannend en leuk om te ondernemen als familiebedrijf.”
Het belangrijkste advies van Francois Carstens is: ga met elkaar het gesprek aan en maak goede afspraken met elkaar. Het klinkt zo eenvoudig, maar in de praktijk blijkt dat vaak toch niet zo te zijn. Veel mensen vinden dat eng. Omdat je elkaar ook niet wilt teleurstellen. Omdat je verwachtingen van elkaar hebt. Omdat je het toch gezellig met elkaar wilt houden, benoem je dingen soms niet. Je weet dat op enig moment de gebeurtenis gaat plaatsvinden dat je met elkaar moet spreken over opvolging binnen het familiebedrijf. En toch ga je het gesprek niet met elkaar aan totdat het moment daar is. Dan is het helaas vaak te laat.
“Mogelijke consequenties zijn een conflict dat niet meer op te lossen valt, ongewenste verkoop van het bedrijf terwijl niet alle mogelijke oplossingen met elkaar doorgenomen zijn. Kortom: het maken van een sub-optimale beslissing,” aldus Francois.
Als je goede afspraken met elkaar maakt, dan hoort daar ook een goed werkende en flexibele bestuursstructuur bij waarvan de onderliggende afspraken periodiek worden herijkt. Daar gaan Francois Carstens en Marinka Nooteboom nader op in tijdens de masterclass over Next Level dilemma’s in familiebedrijven op 15 juni.
We vroegen Francois ook waarom hij zelf zo geboeid is door familiebedrijven. Hij vertelde ons dat hij lang bij een bank heeft gewerkt.
Francois: “Ik ging met klanten de hele tijd in gesprek over kwesties waar ze ‘s nachts wakker van lagen. Die kwesties gingen nooit over geld of percentages. Het waren klassieke dilemma’s die spelen bij familiebedrijven, zoals vragen rond opvolging. Hier was ik zo door geboeid, dat ik hier mijn werk van heb gemaakt. En vanaf 2011 heb ik mij aangesloten bij Mesa.”
De kern van Francois zijn werk is: mensen met elkaar verbinden en op een zodanige manier met elkaar in contact brengen dat het echte gesprek gevoerd wordt.
Op 15 juni organiseert de NCD Academy een masterclass over Next Level dilemma’s in familiebedrijven.
Deze masterclass staat in het teken van nieuwe strategische dilemma’s die te maken hebben met duurzaamheid, innovatie, gender diversity, met wat wij als maatschappij vinden dat goed bestuur is bij familiebedrijven.
De masterclass is niet alleen bedoeld voor (aankomende) commissarissen, maar ook voor directeuren van familiebedrijven.
De masterclass wordt geleid door Francois Carstens, partner en mede-eigenaar van Mesa Family Business Consultants en Marinka Nooteboom, CEO Koninklijke Nooteboom en Zakenvrouw van het Jaar 2022. Als algemeen directeur van een familiebedrijf kan Marinka haar perspectief op relevante dilemma’s geven vanuit haar dagelijkse praktijk.
Lees hier meer over de masterclass en schrijf je direct in.
Meld u aan voor onze nieuwsbrief en blijf op de hoogte van relevante ontwikkelingen.
MijnNCD
