Artikel | 7 maart 2023 | 9 minuten
Bart Jonker ging in gesprek met NCD over zijn fascinatie voor het vak van accountant, de Corporate Sustainability Reporting Directive (CSRD) en de rol van toezichthouders in toekomstbestendige organisaties.
Bart is accountant, partner en CFO bij Grant Thornton. Grant Thornton is partner van NCD. Het is een organisatie met ca. 650 medewerkers. Grant Thornton helpt klanten met de controle van jaarrekeningen van bedrijven die daartoe verplicht zijn, zowel nationaal als internationaal. Ze helpen ook veel MKB-bedrijven, vanaf de status van scale up tot en met directeur-grootaandeelhouder, met administratieve diensten, fiscale verplichtingen zoals aangiftes maar ook met pensioen, fraude- of cyberadvies en estate planning. Daarnaast adviseert Grant Thornton ook op het gebied van Environmental Social and Governance (ESG). Door hun internationale netwerk kunnen ze organisaties van dienst zijn die in meerdere landen zaken doen.
Ik ben met name geïntrigeerd door gedrag van mensen en organisaties. Ik vind het leuk om te werken met mensen die zelf intrinsiek gemotiveerd zijn om zich verder te ontwikkelen. Ik ben zelf als vwo’er op mijn negentiende bij een groot accountantskantoor gekomen. Ik was onder de indruk van de professionaliteit en de bereidheid om mij te helpen, want ik kwam zo ongeveer als ’nitwit’ binnen. Je moet veel tijd in je eigen ontwikkeling steken, je steekt ook veel tijd in anderen en daarmee kun je ook heel veel mooie dingen bereiken. En dat doe je in een omgeving van bedrijven en organisaties. Die zijn uiteindelijk ook de basis voor de ontwikkeling van landen en bevolkingen tot wat ze zijn. Het is belangrijk om grip hebben op het feit dat bedrijven op een betrouwbare manier verantwoording afleggen. Hierdoor kunnen financiële markten goed functioneren en uiteindelijk ook weer op die manier bijdragen aan het ontwikkelen van geldstromen die nodig zijn om armoede te bestrijden, onderwijs te ontwikkelen en ‘goede’ dingen te doen. Dat vormt de basis dat ik nog steeds met veel plezier in dit vak rondloop. Ik vind het nog steeds hartstikke gaaf als wij mensen aannemen die inmiddels jonger zijn dan mijn kinderen. En als ik zie wat die kunnen, hoe die openstaan voor ontwikkeling en hoe iedereen als vanzelf bereid is om hen verder te helpen, fascineert me dat.
Misschien lijkt de accountancy van de buitenkant een hele harde cijfer-gerichte omgeving. Als je kijkt achter de schermen is het een zeer mensgerichte omgeving. Wij zijn ook adviseurs. Je wandelt echt op een hele natuurlijke manier door alle processen en onderdelen van een organisatie, en dat is razend interessant.
Naast het feit dat je van een klant de fiscalist of de adviseur bent, kun je ook fungeren als sparringpartner van een directeur-grootaandeelhouder. Zo iemand staat best alleen. Die heeft, in het gunstigste geval, een aantal ondernemers om zich heen die kunnen meedenken met z’n dilemma’s en thuis bij een partner. Iedereen binnen mijn team vervult deze rol uiteindelijk ook op zijn of haar manier. Ook mensen met een meer junior rol hebben hun counterpart binnen een organisatie die ook met vragen rondlopen.”
De CSRD verplicht grote organisaties om niet-financiële KPI’s te rapporteren en te sturen op impact. Accountants gaan hier controles op uitvoeren. Deze bedrijven zullen andere bedrijven in hun toeleverings- of afnemersketen verplichten hetzelfde te doen, dus ook kleine bedrijven krijgen hier direct mee te maken.
Heel veel bedrijven en organisaties hebben de elementen die belangrijk zijn in de CSRD al heel helder op het netvlies. Uiteindelijk gaat het om het juiste doen. Iedereen voelt wel aan dat bepaalde bedrijven, die je kunt selecteren in een inkoopproces, intrinsiek gemotiveerd zijn om ook het juiste te doen voor jou. Hierop baseer je selecties.
Vanuit Grant Thornton kijken wij breed vanuit het perspectief van toekomstbestendigheid. Duurzaamheid heeft soms de focus op de groene aspecten, terwijl het wat mij betreft een veel breder begrip is. Toekomstbestendigheid heeft betrekking op je winst, je verdienmodel, de manier waarop je met mensen, met de natuur en met de maatschappij omgaat. Dat moet allemaal toekomstbestendig zijn en het is eigenlijk een transformatie geweest vanuit veel bedrijven die al automatisch het goede doen. Nu, aan het eind van de rit, dwingt harde wetgeving organisaties daarin verantwoording over af te leggen. Door het afleggen van een gecontroleerde verantwoording kan het bedrijf de effecten zodanig ervaren dat men de goede kant op gaat. Dat is uiteindelijk de bescheiden rol die wij als beroepsgroep daarin kunnen hebben.
De Covid-19 crisis heeft aangetoond dat het alsmaar selecteren op de aller goedkoopste en kortst mogelijke levertermijnen heeft geleid tot heel veel chaos toen er geen leveringen meer kwamen uit het verre Oosten. Productie binnen Europa levert grotere flexibiliteit op en het feit dat het gebeurt onder arbeidsomstandigheden die van deze tijd zijn, maakt dat bedrijven vrijwillig een shift aan het maken zijn.
Of je nu vanuit intrinsieke of extrinsieke motivatie aan een toekomstbestendige organisatie werkt, je zult ermee aan de slag moeten vanwege de wetgeving die op je afkomt. Ik zie dat heel veel bedrijven vanuit zichzelf al de juiste keuzes maken, en dat helpt heel erg in het voeren van het gesprek met mijn klanten over dit onderwerp. Ze zijn in de veronderstelling dat dit voor een heel groot gedeelte allemaal nieuwe en complexe zaken zijn en administratieve rondslomp veroorzaakt. Terwijl als je het gesprek hierover aangaat dan blijkt dat men allang selecteert op een wat duurzamer kantoorgebouw wanneer men een huurcontract aangaat. Of dat men bij de klantacceptatie allang kijkt naar het feit dat men geen klanten wil hebben in landen die zeer corrupt zijn. Heel veel bedrijven zijn allang vanuit een eigen intrinsieke motivatie op een zodanig niveau aan het werk dat ze deze factoren incalculeren en dat daarmee de aanvullende gegevens voor een geïntegreerde CSRD-rapportage meer in aanvulling zijn op wat ze al doen, in plaats van dat dat iets heel nieuws is.
Het eerste wat een RvT of RvC zou moeten doen op het moment dat de CSRD op tafel komt is deze vragen stellen: hoe doet de organisatie op dit moment zaken en welke overwegingen spelen een rol bij de keuzes die daarin worden gemaakt? Vervolgens ga je afpellen en ga je kijken naar hoe je omgaat met je eigen medewerkers en de beloning van medewerkers. Maak je een onderscheid tussen mannen en vrouwen? Bied je medewerkers een ontwikkelingstraject aan? Dat is de menskant, dat kun je intern allemaal regelen. Het is belangrijk om te bepalen welke thema’s het meest materieel zijn, zowel intern als extern. Daarna kies je waar je het meest het verschil kunt maken en wat je ambities zijn.
In de keten kun je precies in kaart brengen wie je toeleveranciers en klanten zijn. Is er sprake van een selectie- en acceptatieproces en zijn daarbij primair financiële criteria doorslaggevend? Of zijn er ook niet-financiële criteria die je daarbij toepast? Welke zijn dat dan? En hoe stringent ben je daarin?
Kortom het is belangrijk om als raad van commissarissen of raad van toezicht eerst te vragen wat er al is op het gebied van strategie, beleid en keuzes op het gebied van toekomstbestendigheid.
Eén van de veelvoorkomende gedragingen is dat men het hele onderwerp wegduwt omdat het te groot is gemaakt. Terwijl de weg naar implementatie is om een stap te zetten, kijken wat er op dat moment gebeurt en dan accepteren dat dit het beginpunt is. Een eerste stap kan een mooi begin zijn. Vervolgens ga je kijken naar de toekomst, welke stappen je nog meer kunt zetten, welke stappen ook realistisch zijn om te zetten. Daarna kun je bepalen wat er nodig is om deze stappen te kunnen realiseren. Daarna, wat is daarvoor nodig?
Het is belangrijk om te bepalen wat je als toezichthouder wilt met toekomstbestendigheid en duurzaamheid. Bedrijven die aan de CSRD moeten voldoen, die moeten ook een stip op de horizon zetten. Mijn advies zou zijn: “Maak een stappenplan, een roadmap. Net als dat Finance en HR telkens op een hoger niveau moeten komen, is ook toekomstbestendigheid een continu verbeterproces.”
Bart: “Wanneer je bedrijf in 2024 CSRD compliant moet zijn, moet je de informatiestromen binnen het bedrijf zodanig hebben geregeld dat de data over dat jaar aan het eind van het jaar beschikbaar is om te rapporteren. Ook moeten die data zodanig betrouwbaar zijn dat een accountant daar in eerste instantie ‘reasonable assurance’ op kan afgeven.
Het is steeds belangrijker om op alle lagen van de organisatie werk te maken van duurzaamheid en toekomstbestendigheid, of je er nu toe verplicht wordt door wetgeving als de CSRD of niet. Als je dat namelijk niet doet, dan hebben we aanleiding om te denken dat de toekomstbestendigheid van jouw organisatie in het gedrang is. Zeker grotere bedrijven zijn enorm kwetsbaar op het moment dat er belangrijke misslagen naar buiten komen. In deze maatschappij zijn er veel activistische organisaties en aandeelhouders zijn die daarop letten.
Daar kun je van vinden wat je wil, maar het effect, de impact die zij hebben, is gigantisch. Laten we met z’n allen heel goed bedacht zijn op dat corrigerend mechanisme. Voor de toezichthouders is een belangrijke vraag: hoe kunnen wij voorkomen dat wij door ingrijpen van onze stakeholders acuut in de problemen gaan komen?
Als accountant is mijn perspectief: wij kunnen informatie controleren, maar uiteindelijk gaat het erom dat de strategie van een bedrijf zodanig wordt gevoerd dat de informatie die uiteindelijk bij de accountant terechtkomt juist is, zodat wij daar een handtekening onder kunnen zetten.
Tenslotte een advies voor de raad van commissarissen: Stel jezelf de vraag of je voldoende opgewassen bent om vraagstukken op het gebied van duurzaamheid op een goede manier te incorporeren. Heb je voldoende kennis en achtergrond om de juiste vragen te kunnen stellen? Vervolgens is het belangrijk om te onderzoeken of er binnen het bestuur van de organisatie voldoende tractie is om ervoor te zorgen dat binnen de organisatie voldoende kennis en ervaring aan boord komt om dit te kunnen adresseren. Als dat niet zo is, dan weet je welk mechanisme in werking moet komen om dat goed te organiseren.”
Vanuit Grant Thornton wordt sterk ingezet op opleidingen rondom duurzaamheid vanuit hun Impact Campus. NCD organiseert in samenwerking met Grant Thornton de leergang Sustainable Boardrooms, waarin je onder andere leert hoe je de juiste duurzaamheidsstrategie voor jouw organisatie ontwikkelt.
De accountants en belastingadviseurs van Grant Thornton begeleiden de klanten in het ruimte scheppen voor groei. Het partnership zorgt ervoor dat NCD leden altijd de laatste inzichten hebben op het gebied van wet- en regelgeving zoals op het gebied van duurzaamheid (CSRD) en ESG. Grant Thornton levert regelmatig ervaren sprekers voor events.
Meld u aan voor onze nieuwsbrief en blijf op de hoogte van relevante ontwikkelingen.
MijnNCD
